Stikstof, stikstofzwam, Natuurbehoud & stikstofkanarie- Jan Willem Erisman

Stikstof is de kanarie in de kolenmijn’ https://mijn.landvanons.nl/members/pages/stikstofkanarie - Jan Willem Erisman

Stikstof effecten op bossen
Wim de Vries, Thom Kuyper en een schrijven een boek over 'Stikstof effecten op bossen' dat verschijnt bij Elsevier. Het is een update van een aantal artikelen die vijf jaar geleden in 'Environmental Pollution' stonden. Die artikelen over stikstof en mycorrhiza zijn bijgewerkt en geupdate. Eén hoofdstuk, over paddenstoelen en stikstof van Thom Kuyper staat hieronder
https://www.youtube.com/watch?v=4_FbcN0NGYc

Effecten van stikstofdepositie op paddenstoelen en de betekenis voor het functioneren van het bosecosysteem (Thom Kuyper, Maandag 24 oktober 2022)
Stikstof is bijna dagelijks in het nieuws en het belang van het terugdringen van de stikstofbelasting voor natuurherstel wordt door velen benadrukt. Maar wat betekent stikstofdepositie voor paddenstoelen? Hoe weten we dat veranderingen in de paddenstoelenflora voor een belangrijk deel door stikstofdepositie worden veroorzaakt? Kunnen we aan de hand van soortenlijstjes vaststellen of een gebied relatief schoon of vervuild is? Treden er alleen veranderingen bovengronds op, of zien we ook veranderingen in de bodem? Hoe werkt stikstofdepositie precies op vruchtlichamen en de zwamvlok? Wat betekenen die veranderingen voor het functioneren van bosecosystemen? Hoe snel en gemakkelijk kan de paddenstoelenflora zich herstellen als de stikstofdepositie aanzienlijk is verminderd?
In deze lezing geeft Thom Kuyper een overzicht van de huidige kennis op dit gebied:
https://drive.google.com/file/d/1uU1fAChh4diosAA2GSMLtjJvd8KvV8q4/view

Geef boeren meer keuzevrijheid in aanpak vermindering stikstof’ - Jan Willem Erisman
06 januari 2022
In zijn oratie pleit hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Jan Willem Erisman voor lokale oplossingen met meer vrijheid om te voldoen aan de milieu-, natuur- en klimaatdoelen. Dan kunnen boeren bijvoorbeeld zelf oplossingen bedenken voor de stikstofproblematiek. Het idee sluit aan bij het coalitieakkoord, hoewel de plannen daarin volgens Erisman niet concreet genoeg zijn.
https://www.youtube.com/watch?v=qd-Hi6pPpPg
https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2022/01/geef-boeren-meer-keuzevrijheid-in-aanpak-vermindering-stikstof

Boeren en stikstof - Zondag met Lubach (S10) 20 okt. 2019
Drie jaar oud... en nog steeds actueel.
Een deel van de stikstof komt uit het buitenland en daar kunnen we niet zo veel aan doen. Maar het grootste deel komt door veeteelt. Omdat de landbouw de grootste bron van stikstof is, moet de oplossing voor een groot deel uit die sector komen. En daarom moet er iets radicaal veranderen aan de Nederlandse veeteelt.
https://www.youtube.com/watch?v=7sNBUBlnJo8&t=465s

Waarom heeft Nederland een stikstofprobleem?
Nederland heeft een #stikstofprobleem: #boeren mogen niet meer uitbreiden, nieuwe woonwijken worden uitgesteld en Lelystad Airport mag voorlopig niet worden gebouwd. De stikstofuitstoot moet eerst drastisch worden verminderd. Maar wat is #stikstof eigenlijk? En waarom vormt het een probleem? Prof. dr. ing. Jan Willem Erisman (Vrije Universiteit) legt het aan je uit.
https://www.youtube.com/watch?v=UcDM80wf7-Q&t=82s

The Big Five - Jan Willem Erisman
Het kabinet moet doorpakken met het stikstofbeleid en moet boeren veel meer gaan helpen met de omslag naar duurzame landbouw. Dat stelt Jan Willem Erisman, hoogleraar milieu en duurzaamheid aan de Universiteit Leiden.
https://www.bnr.nl/podcast/thebigfive/10490201/stikstofprobleem-jan-willem-erisman

In Big Five van het Stikstofprobleem spreekt Paul van Liempt met Jan Willem Erisman, hoogleraar milieu en duurzaamheid aan de Universiteit Leiden. Volgens hem moet het kabinet doorpakken met het stikstofbeleid en moeten boeren veel meer worden geholpen met de omslag naar duurzame landbouw.
Luister de aflevering via: https://lnkd.in/eDRDH28Y

Podcast ToekomstNatuur
over stikstofdepositie met Michiel Wallis de Vries. Erg fijn om eens echt de diepte in te gaan. https://anchor.fm/toekomst-voor-natuur

Veelgestelde vragen
Veelgestelde vragen over stikstof vindt u alvast hier: https://www.natuurmonumenten.nl/stikstof/veelgestelde-vragen
https://www.natuurmonumenten.nl/stikstof

De presentaties en powerpoints van de presentatie van Natuurmonumenten dd. 11 okt 2022 worden helaas niet gedeeld. Vooral de presentatie van de ecoloog Bart de Haan was de moeite waard.

Zeldzame-vogels-in-gevaar-door-stikstofvervuiling
https://pointer.kro-ncrv.nl/zeldzame-vogels-in-gevaar-door-stikstofvervuiling

=========

9|11|14 De stikstofcrisis | Lezing door ecoloog Henk Siepel en luchtkwaliteitsonderzoeker Carlijn Hendriks
De stikstofcrisis
Bron:
https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2019/terugblik-2019/19-11-12-stikstofcrisis-lezing-ecoloog-henk-siepel/

Video:
https://www.youtube.com/watch?v=RpqMjhnRRRw

Podcast:
https://soundcloud.com/radboudreflects/de-stikstofcrisis-lezing-door-henk-siepel-en-noelle-aarts

Powerpoint:
https://soundcloud.com/radboudreflects

"Ik vond het een heel leerzame avond waarbij je veel kennis over de stikstofcyclus en de effecten ervan op het milieu kon ontvangen. Het was duidelijk te merken dat de wetenschappers goed waren voorbereid en veel over hun eigen gebied wisten waardoor het heel professioneel overkwam. Ook de discussie aan het eind was heel interessant." (Uit een deelnemersevaluatie.)

Aankondiging - De stikstofcrisis houdt Nederland in haar greep. Boeren protesteren, bouwprojecten liggen stil en een duurzame oplossing lijkt ver te zoeken. Hoe zijn we hier precies terecht gekomen? Waar komt die stikstof eigenlijk vandaan en hoe kan het zo schadelijk zijn voor het milieu? Kom luisteren naar ecoloog Henk Siepel en luchtkwaliteitsonderzoeker Carlijn Hendriks en denk verder over de impact van stikstof op ons milieu en hoe we nu verder moeten. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag
Nederland zit bestuurlijk in een lockdown. De Nederlandse stikstofcrisis leidt al een aantal weken tot grote protesten, stilstaande bouwprojecten en binnenkort rijden we maximaal honderd kilometer per uur op de snelweg. Hoe is ons land in deze bestuurlijke crisis terecht geraakt? En welke maatregelen kunnen we nemen om het stikstofprobleem op te lossen? Luchtkwaliteitsonderzoeker Carlijn Hendriks en ecoloog Henk Siepel van de Radboud Universiteit legden in een drukbezochte lezing uit waar stikstof vandaan komt, hoe we stikstof meten en wat de gevolgen zijn van deze stikstof voor mens en natuur. Na de lezingen gingen Hendriks en Siepel met filosoof en programmamaker bij Radboud Reflects Frank van Caspel en het publiek in overleg over milieurichtlijnen, natuurbeheer, en de politieke moeilijkheden omtrent de stikstofcrisis.

Stikstofoxiden en ammoniak
“Onze atmosfeer bestaat voor ongeveer 78% uit moleculair stikstof (N2),” begon Hendriks haar lezing. “Deze vorm van stikstof is echter niet het probleem. In de politiek gaat het op dit moment om stikstofoxide (NOx) en ammoniak (NH3).” Beide stoffen komen in lage concentraties voor in de natuur en hebben natuurlijke bronnen. Zo kunnen bij een bosbrand of vulkaanuitbarsting stikstofoxiden vrijkomen en komt uit de uitwerpselen van dieren ammoniak vrij. In Nederland is de bijdrage van natuurlijke bronnen echter veel kleiner dan de bijdrage van menselijke bronnen. Aan de hand van duidelijke diagrammen liet Hendriks zien welke activiteiten en sectoren de belangrijkste bijdragen leveren aan de concentraties stikstofoxiden en ammoniak in de atmosfeer. Hierbij zijn twee sectoren oververtegenwoordigd. Zo is in Nederland meer dan de helft van de stikstofoxide-uitstoot terug te voeren tot wegverkeer en meer dan 90% van de ammoniakuitstoot op de landbouw, waarbij voornamelijk de veeteelt een belangrijke rol speelt.

Internationale productie
Bovendien laten de data zien dat Nederland de absolute kampioen is in Europa in het uitstoten van stikstof. In termen van uitstoot per oppervlakte stoot Nederland ongeveer vier keer zoveel uit, als het Europees gemiddelde. Een deel van deze productie komt in eigen land terecht: van de ammoniak ongeveer één-derde van onze uitstoot, van de makkelijk reizende stikstofoxiden ongeveer één-tiende. Bovendien geldt voor beide stoffen dat Nederland meer dan drie keer zoveel uitstoot ‘exporteert’ als het ‘importeert’. “Ten eerste kunnen we het stikstofprobleem dus niet in isolatie oplossen,” aldus Hendriks. “Ten tweede kunnen we dus ook niet alleen maar naar het buitenland wijzen. We stoten zelf veel meer het buitenland in dan we terugkrijgen.”

Hoe weten we al deze getallen precies?
Zowel in het publieke debat als in de presentatie van Hendriks komen veel getallen ter tafel. Maar hoe weten we precies wat we uitstoten of wat de concentraties van stikstoffen in de lucht en bodem zijn? “Hiervoor hebben we twee belangrijke instrumenten,” legde Hendriks uit: “metingen en modellen.” Zo worden er van zowel de atmosferische concentraties als de deposities metingen gedaan. Niet alles is echter even makkelijk te meten. “Concentratiemetingen zijn in de regel makkelijker dan depositiemetingen. Zeker het meten van droge depositie” – depositie waarbij de stikstoffen uit de lucht naar beneden komen dwarrelen – “is in de regel moeilijk en dus duur. Hiervoor worden vooral modellen gebruikt.” Hoewel in het publiek debat soms behoorlijk wordt geschermd met de onzekerheden die verbonden zouden zijn aan de uitstoot- en depositiegetallen, staan de conclusies volgens Hendriks als een paal boven water. “We exporteren meer dan we binnenhalen; landbouw levert een zeer grote bijdrage aan onze uitstoot en er is écht te veel stikstof. Deze conclusies staan heel degelijk vast.”

Wat zijn de gevolgen voor de natuur?
De grafieken in de lezing van Hendriks lieten zien dat de Nederlandse stikstofproductie in de afgelopen jaren aardig is afgenomen. Toch betekent dit niet dat de stikstofproblemen voor de Nederlandse natuur en biodiversiteit ook afnemen. In tegendeel zelfs, legde Siepel uit. “In de bodem worden stikstof en ammoniak omgezet in zuur. Doordat dit zuur de bodem deels oplost, spoelen veel voedingstoffen met het grondwater mee naar beneden en verdwijnen ze dus uit de biosfeer. Dit is een cumulatief proces en dus worden de natuurproblemen in Nederland alleen maar groter.” De gevolgen voor de natuur zijn duidelijk zichtbaar. “In het water zorgt de neerdalende stikstof voor een osmotisch probleem, waardoor bijvoorbeeld de eieren van amfibieën gaan rotten. Bovendien leidt het tot algenbloei en daarmee tot een permanent zuurstoftekort in het water, met alle gevolgen van dien.” Op het land zorgt de stikstofbemesting enerzijds voor dichtere begroeiing, veel insecten en andere bodembroeders zich minder makkelijk kunnen voorplanten en anderzijds voor een verstoorde nutriëntenhuisvesting in de bodem. “Er zit meer stikstof in de bodem, dus nemen planten dit ook meer op. Een aantal plantensoorten dat dit efficiënt kan zal de boventoon gaan voeren. Maar ook deze planten hebben vervolgens een stikstof-fosfaatverhouding die ver uit het lood is en zijn dus voor geen beest meer te eten.” Het gevolg: minder diverse en eetbare vegetatie, minder insecten en dus ook minder vogels, vleermuizen en andere herbivoren en insecteneters.

Wat zou de Nederlandse politiek moeten doen?
Vanuit een biologisch perspectief is het relatief helder wat er moet gebeuren, aldus Siepel. “We moeten de overmaat aan stikstof verwijderen, bijvoorbeeld door plaggen en door andere voedingsstoffen zoals fosfaat mondjesmaat weer toe te voegen én de stikstofkraan moet dicht.” Hoewel de politiek dit al sinds de jaren zeventig weet, blijkt het politiek heel moeilijk om de juiste maatregelen te nemen. “De makkelijke maatregelen hebben we de afgelopen decennia al genomen,” aldus Hendriks. “Dus nu moet je kijken naar moeilijkere en duurdere maatregelen: het uitkopen van boeren, het verlagen van de maximumsnelheid en ook het ingrijpen op gedrag van mensen.” De positie van de boeren is hierbij niet te benijden, erkende ook Siepel. “Door de politiek is de boeren de afgelopen jaren bijvoorbeeld actief geadviseerd om te investeren en om meer loopstallen te maken. Terwijl we allang wisten dat veeteelt met grote ecologische problemen te kampen heeft. Dus het is goed voor te stellen dat veel boeren zich verraden voelen door de politiek.” Aan de andere kant gaat de invloed van de agrarische sector in de Nederlandse politiek wel ten koste van de natuur. “In Nederland vallen landbouw en natuurbeheer onder één ministerie en dat ministerie is nog nooit aangevoerd door iemand uit het natuurbeheer. Een studie van de Radboud Universiteit naar insectensterfte heeft in Duitsland recent tot een investering van 100 miljoen euro per jaar geleid voor het beschermen van de insecten. Dat kan het effect zijn als natuurbeheer onder een eigen ministerie valt.”

https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2019/terugblik-2019/19-11-12-stikstofcrisis-lezing-ecoloog-henk-siepel/

Veerkamp, M.T., 2005. De diversiteit van paddestoelen in het Nederlandse bos. Wageningen, Alterra,
Alterra-rapport 1157. 3 blz.; 9 fig.; 9 tab.; 45 ref.
https://edepot.wur.nl/93424

Paddenstoelen in het natuurbeheer
OBN preadvies paddenstoelen – Deel 2:
Mycoflora per natuurtype
http://dt.natuurkennis.nl/uploads/OBN181_DZ_paddenstoelen_in_het_natuurbeheer___deel_II.pdf

Arnolds, E. (2001). Hoop voor de hanekam. Coolia, 44(1): 48-56.
https://www.mycologen.nl/Coolia/PDF-files/Coolia44-1.pdf

Terugluisteren
De bijeenkomst is dinsdagavond integraal gestreamd in beeld & geluid. De bijeenkomst is ook opgenomen. Daarbij is door bij ons onbekende oorzaak alleen het geluid opgenomen en zijn de sprekers en hun presentatie niet te zien. We balen daar enorm van en bieden ook namens de partij die ons technisch heeft ondersteund daarvoor onze excuses aan.

De geluidsopnames van de drie sprekers zijn wel terug te luisteren. Met de presentaties van Leen Hordijk en Han Lindeboom bijgevoegd is hun verhaal via de geluidsopname goed te volgen. Rudy Rabbinge heeft geen gebruik gemaakt van een presentatie, zijn verhaal spreekt voor zich.

Audio 1 – Leen Hordijk - Beluister op YouTube(externe link)
Presentatie Leen Hordijk – PDF https://cuatro.sim-cdn.nl/fryslan/uploads/20220913_presentatie_leen_hordijk.pdf
Audio 2 – Han Lindeboom – Beluister op YouTube(externe link)
Presentatie – PDF downloaden
Audio 3 – Rudy Rabbinge – Beluister op YouTube(externe link)
Audio – Wrap up – Beluister op YouTube(externe link)
https://www.fryslan.frl/terugblik-bijeenkomst-meten-monitoren-stikstof

Einde van het PAS: Nu inzetten op winst voor natuur!
https://edepot.wur.nl/504448?_ga=2.127481988.869641169.1669127680-316315367.1665584877

Stikstof https://www.biomaatschappij.nl/product/stikstof/
In Stikstof. De sluipende effecten op natuur en gezondheid vertellen wetenschappers je alles over de stof die in de lucht net zo normaal is als zuurstof, maar – in bepaalde verbindingen – veel effect heeft op onszelf en de wereld om ons heen.

FLORON-dag 2022: Hoe worden Kritische Depositiewaarden bepaald? - Han van Dobben
https://www.youtube.com/watch?v=CFQqnZxRjpA

FLORON-dag 2022: Natuurbeheer in tijden van steeds grotere milieuaantasting - Henk Siebel
https://www.youtube.com/watch?v=66jBNtoHE_g

FLORON-dag 2022: Steenmeel in het Droge Zandlandschap - Joost Vogels
https://www.youtube.com/watch?v=VDVIEOAapoM

FLORON-dag 2022: Onderzoek naar Breed wollegras en Slank wollegras - Philippine Vergeer
https://www.youtube.com/watch?v=o2qJ9B7j_VY

Tekenen
https://www.youtube.com/watch?v=hrSWhvzleyg&t=2s

-----2023--------
Maar, hoe groot is het stikstofprobleem in Nederland? En is het echt zo slecht gesteld met onze natuur? In Dit is de Dag een gesprek metArnout Jaspers, wetenschapsjournalist en schrijver van het onlangs verschenen boek De Stikstof Fuik , en met Jan Willem Erisman.
https://www.nporadio1.nl/fragmenten/dit-is-de-dag/ed6c74aa-b2b1-476e-8b6b-4d05e6becf4d/2023-04-10-hoe-groot-is-het-stikstofprobleem-in-nederland
https://sanderwieringa.nl/documenten/de-stikstoffuik-recensie.pdf

Ingezonden brief uit 1988 over te veel stikstof door verhoging max. snelheid snelwegen.https://twitter.com/toinecooijmans/status/1196088247039987712

Nog meer Youtube filmpjes over Stikstof, uit Vlaanderen
https://www.google.com/search?q=natuurpunt+stikstof+youtube&rlz=1C1GCEU_nlNL820NL820&oq=natuurpunt+stikstof+youtube

Posted on 05 October, 2022 17:47 by optilete